Czy wzdęcia mogą wskazywać na zaburzenia trawienne?

Problem wzdęć jest często utożsamiany z błędami dietetycznymi i niewątpliwie jest to prawda – to, co znajduje się na Twoim talerzu, może wywołać lub nasilić gromadzenie gazu w jelitach. Czasem jednak wzdęcia są powiązane z problemami trawiennymi. Jakimi?

Czym są wzdęcia?

Wzdęcia to jeden z najczęstszych objawów związanych z zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego. Są odczuciem subiektywnym, czyli trudno mierzalnym przez osoby trzecie. Dwa główne mechanizmy powstawania wzdęć to połykanie powietrza w trakcie jedzenia oraz nadmierna produkcja gazów w jelitach. Nagromadzenie gazów może doprowadzić do zwiększenia obwodu brzucha oraz do dyskomfortu lub nawet bólu. [1]

Wzdęcia – kiedy podejrzewać zaburzenia trawienia?

Towarzyszenie innych objawów związanych z pracą przewodu pokarmowego może wskazywać na to, że to właśnie zaburzenia trawienia są przyczyną wzdęć. Oto kilka sytuacji, w których możesz podejrzewać zaburzenia trawienne towarzyszące wzdęciom:

• wzdęcia występują często, są bardzo nasilone i nie ustępują po wykluczeniu z diety produktów wzdymających. Brak odpowiedzi na modyfikacje w diecie może sugerować, że problem jest spowodowany nieprawidłową pracą jelit;
• jeśli wykazujący się dobrą skutecznością preparat na wzdęcia z symetykonem nie pomaga, to znaczy, że mamy raczej do czynienia z poważniejszym problemem trawiennym, a nie tylko ze wzdęciami;
• oddajesz cuchnące gazy. Brzydki zapach oddawanych gazów może wskazywać, że spożywane przez Ciebie pokarmy nie uległy całkowitemu strawieniu;
• doświadczasz częstych zmian w rytmie wypróżnień. Pojawianie się biegunek, zaparć lub ich naprzemienne występowanie świadczy o dysregulacji perystaltyki przewodu pokarmowego;
• schudłeś, chociaż tego nie planowałeś. Utrata masy ciała może wskazywać na to, że nie trawisz pokarmów, więc Twój organizm nie może przyswoić potrzebnych składników odżywczych;
• wzdęciom towarzyszy ból i skurcze mięśni brzucha. Reakcja pod postacią skurczenia mięśni pojawia się, gdy jelita są tak mocno przepełnione gazem, że naciskają od środka na ścianę brzucha. Może się to pojawić przy problemach z trawieniem.

Jakie choroby powodują zaburzenia trawienia i wzdęcia?

Przyjrzyjmy się teraz jednym z częstszych schorzeń doprowadzających do zaburzeń trawienia i w konsekwencji do wzdęć.

Zespół jelita drażliwego to coraz częściej rozpoznawana jednostka chorobowa, która charakteryzuje się dyskomfortem lub bólem w jamie brzusznej i zmianami w rytmie wypróżnień. Zarówno biegunki, jak i wzdęcia wskazują, że spożywane posiłki nie są prawidłowo trawione. Wzdęcia pojawiają się jako efekt nasilonej fermentacji w jelitach. [2]

Istotą zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) jest zwiększenie liczby bakterii w jelicie, które nadmiernie wytwarzają gazy przyczyniające się do wzdęć.  [3]

Do chorób zapalnych jelit należy choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. W obu przypadkach mamy do czynienia zapaleniem jelita mającego charakter nawrotowy z okresami remisji i zaostrzeń. Tkanka jelit z uszkodzoną w wyniku zapalenia śluzówką, nie jest w stanie wydzielać jelitowych enzymów trawiennych i wchłaniać składników odżywczych.

Celiakia to autoimmunologiczna choroba, w której przebiegu po spożyciu glutenu dochodzi do zapalnego uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego. Występowanie objawów jest silnie skorelowane ze spożywaniem glutenu, ale ich nasilenie różni się od uwarunkowań osobniczych. Uszkodzona błona śluzowa jelita cienkiego nie jest w stanie wchłaniać prostych związków pokarmowych. To, w połączeniu z obniżoną zdolnością do wytwarzania jelitowych enzymów trawiennych sprawia, że całkowite strawienie pokarmu jest utrudnione/niemożliwe. Stąd problemy z trawieniem. [4]

Objawy alarmowe, czyli kiedy powinieneś zgłosić się do lekarza?

Pewne symptomy związane z pracą przewodu pokarmowego i jelit powinny skłonić Cię do szybkiej konsultacji z przedstawicielem placówki zdrowotnej. Jakie?

• Obecność krwi i/lub śluzu w kale oraz czarne, smoliste stolce;
• niezamierzona utrata masy ciała;
• zmiana rytmu wypróżnień (biegunki/zaparcia);
• utrzymujące się nudności i wymioty;
• wyczuwalny guz w jamie brzusznej;
• trudności w połykaniu i ból podczas przełykania;
• ciężkie wzdęcia lub gazy;
• żółtaczka.

Każdy z tych objawów może wskazywać na zaburzenia trawienne.

Pojawiające się od czasu do czasu wzdęcia zazwyczaj nie są powodem do obaw i są związane z prowadzonym przez nas stylem życia – głównie z dietą. Jeśli wypełnienie Twojego brzucha gazami to częsty i uciążliwy objaw, zgłoś się na poradę do swojego lekarza. Nawracający problem może wskazywać na problem trawienny. Odpowiednio przeprowadzona diagnostyka pomoże w zidentyfikowaniu przyczyny i ustaleniu rozwiązania, które w jak najlepszym stopniu będzie mogło poprawić Twoje samopoczucie.

Bibliografia

[1]       A. Foley, R. Burgell, J. S. Barrett, i P. R. Gibson, „Management Strategies for Abdominal Bloating and Distension”, Gastroenterol Hepatol (N Y), t. 10, nr 9, s. 561–571, wrz. 2014.

[2]       „Medycyna po Dyplomie – Zespół jelita drażliwego”. Dostęp: 14 kwiecień2024. [Online]. Dostępne na: https://podyplomie.pl/medycyna/30426,zespol-jelita-drazliwego

[3]       „Zespół rozrostu bakteryjnego”. Dostęp: 16 kwiecień 2024. [Online]. Dostępne na: http://www.mp.pl/social/chapter/B16.II.4.12.

[4]       „Celiakia”. Dostęp: 17 kwiecień 2024. [Online]. Dostępne na: http://www.mp.pl/social/chapter/B16.II.4.10.