Kaszel – kiedy domowe sposoby wystarczą, a kiedy udać się do lekarza?

Chociaż w większości przypadków kaszel pojawia się w wyniku infekcji, może on być objawem wielu różnych chorób i to nie tylko w obrębie układu oddechowego. Dlatego nie lekceważ go, zwłaszcza jeśli trwa dłuższy czas. Kiedy warto wybrać się z kaszlem do lekarza i jak możesz go złagodzić we własnym zakresie?

O jakich chorobach może świadczyć kaszel?

W zależności od czasu trwania, kaszel dzieli się na:

• ostry – ustępuje w przeciągu 3. tygodni,
• podostry – trwa 3-8 tygodni,
• przewlekły – utrzymuje się dłużej niż 2 miesiące.

Ostry kaszel w zdecydowanej większości przypadków wywołany jest przez wirusową (rzadziej bakteryjną) infekcję dróg oddechowych. Wynika on z podrażnienia zakończeń nerwowych przez stan zapalny, który rozwija się jako odpowiedź układu odpornościowego na zakażenie. Czasem po przebytej infekcji kaszel utrzymuje się nieco dłużej niż pozostałe objawy – stąd jego postać podostra.

Kaszel przewlekły jest bardziej zróżnicowany pod kątem potencjalnych przyczyn. Może on wynikać m.in. z:

• astmy,
• przewlekłej obturacyjnej choroby płuc,
• choroby refluksowej przełyku,
• mukowiscydozy,
• alergii,
• przewlekłego zapalenia oskrzeli,
• chorób układu krążenia, np. niewydolności serca,
• nowotworów dróg oddechowych^[1].

Jakie leki stosowane są w łagodzeniu kaszlu?

Wybór leku na kaszel zależy od jego rodzaju. Jeśli jest suchy i nieproduktywny, stosuje się preparaty hamujące o działaniu:

• obwodowym (np. butamirat) – blokują przepływ bodźców z dróg oddechowych do mózgu, a tym samym pobudzenie ośrodka kaszlu,
• obwodowym (np. lewodropropizyna) – bezpośrednio wyciszają wspomniany wyżej ośrodek kaszlu.

Przy mokrym kaszlu najważniejsze jest odkrztuszanie zalegającej w oskrzelach wydzieliny. Jej obecność sprzyja namnażaniu się drobnoustrojów, co może skutkować rozwojem nadkażenia bakteryjnego. Lekarstwa na kaszel mokry zawierają np. ambroksol, który stymuluje produkcję wodnistego płynu rozrzedzającego gęsty śluz w drogach oddechowych. Dzięki temu może ułatwić jego odkrztuszenie, zwłaszcza że dodatkowo wzmacnia ruchy rzęsek transportujących wydzielinę na zewnątrz. Ponadto ambroksol działa ochronnie na pęcherzyki płucne, ponieważ nasila produkcję ochronnego surfaktantu^[2].

Kiedy wybrać się z kaszlem do lekarza?

Czasem kaszlowi towarzyszą różne niepokojące objawy, które wymagają szybkiej konsultacji ze specjalistą. Udaj się do lekarza, jeśli:

• infekcja przebiega z wysoką gorączką,
• masz problemy z oddychaniem,
• kaszlowi towarzyszy krwioplucie lub prowokuje on wymioty,
• odkrztuszasz ropną wydzielinę o nieprzyjemnym zapachu,
• czujesz ból w klatce piersiowej niezależny od kaszlu,
• masz świszczący oddech,
• rano odkrztuszasz duże ilości gęstego śluzu – jeśli palisz papierosy, może to wskazywać na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc^[3].

Jeśli widzisz, że leczenie domowe przynosi efekty i kaszel ustępuje, warto je kontynuować. Jednak w sytuacji, kiedy objaw ten nie słabnie w przeciągu kilku dni, skonsultuj się z lekarzem. Zwróć uwagę zwłaszcza na kaszel utrzymujący się dłużej niż 2 miesiące, który może świadczyć o całej gamie schorzeń. Specjalista osłucha Cię i w razie konieczności zleci dodatkowe badania, które pomogą mu zdiagnozować przyczynę Twoich dolegliwości.

^[1] Undrunas A., Kuziemski K. (2017). Uporczywy kaszel— trudności diagnostyczno-terapeutyczne w codziennej praktyce lekarskiej, Forum Medycyny Rodzinnej, 11(4):149-155.

^[2] Krenke, R., Chorostowska-Wynimko, J., Dąbrowska, M., Bieńkowski, P., Arcimowicz, M.,  & Grabczak, E. et al. (2018). Postępowanie w kaszlu u osób dorosłych – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych. Lekarz POZ, 4(6), 425-452.

^[3] Tuszyński P. K. (red.), Leki pierwszego wyboru, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2020.